Er-Riaye - Nefis Muhasebesinin Temelleri

Muhâsibî, elinde yara olup da acısından gecesi uykusuzlukla, gündüzü acılarla dolan, derken bu yaranın bir ilacını bulan, sonra da aynı dertten muzdarip diğer din kardeşlerine aynı ilaçla yardım etmeye çalışan ama bu arada insanların etrafına toplandığı bir kimseden bahsetmektedir. Bu kişi, insanlar kendisini sevmeye başladığında Allah’ın rızasını bırakıp onların hoşnutluğu peşinde koşmaya başlayabilir. Yani artık Allah’ın hukûkuna/haklarına riâyet etmemekte, “insanların ne diyeceğine” bakmaktadır. Böyle olunca da, başından beri yaptığı bütün çabaları hebâ olmuştur. Bu hâldeyken ölürse, eli ve kalbi boş olarak Rabb’ine dönmüş olacaktır. Artık o, Allah’ın kendisine “Cennetime gir!” dediği kullarından değildir. Kur’ân’da, Ğâşiye sûresinde buyrulduğu üzere “çok çalışmış ama boşuna yorulmuş”tur.

er-Riâye’de bu ve benzeri tasvirlerle size sizi tanıtan birçok sahne bulacak, kendinizi tekrar tekrar hesaba çekecek, anlamaya ve okuduklarınızı uygulamaya çalışacaksınız. Artık, tasavvufu yaşamak için bu kitap sizin rehberiniz olacak… Mevlânâ’nın Mesnevî’si için söylediği “Benden sonra mesnevîm rehberlik eder.” sözünü Muhâsibî, er-Riâye’si için söylememiş olabilir ama bu rehberlik onun için de geçerlidir.